 |
| Ảnh minh họa: Internet |
 |
| Cô dâu và chú rể thực hiện nghi lễ cúng gia tiên trước sự chứng kiến của các thành viên trong gia đình. Ảnh: Serendipity. |
Lễ gia tiên là thủ tục không thể thiếu trong đám cưới
của người Việt từ xưa đến nay. Đây là nghi thức văn hóa, báo cáo trước
bàn thờ tổ tiên về việc con cháu đi lấy chồng hoặc đón cô dâu mới về nhà
và được coi như lễ ra mắt của cô dâu chú rể đối gia đình nhà chồng, vợ.
Trong ngày cưới, nghi lễ này phải tiến hành ở cả hai gia đình nhà trai
và nhà gái.
Nghi lễ gia tiên tại họ nhà gái:
Khi nhà trai tới thưa chuyện về hôn nhân của đôi uyên
ương và ngỏ ý đón cô dâu mới về nhà, họ nhà gái sẽ đồng ý để con mình đi
làm dâu. Trước khi cô dâu về nhà chồng, cả chú rể và cô dâu phải lên
làm lễ thắp hương trên bàn thờ tổ tiên.
- Thành phần tham gia: Bố mẹ cô dâu hoặc đại diện gia đình nhà gái và cô dâu chú rể. Nhà trai không tham gia vào lễ gia tiên tại nhà gái.
- Lễ vật thắp hương: Nhà trai phải
chuẩn bị trầu cau để xin dâu, đồng thời cũng để thắp hương trên bàn thờ
nhà gái. Ở miền Nam, nhà trai bắt buộc phải chuẩn bị một đôi đèn cầy
(nến) có khắc hình long phụng để thắp trên bàn thờ nhà gái. Gia đình nhà
gái cũng sẽ chuẩn bị hai chân đèn để cắm đèn cầy.
Để chân và đèn cầy khớp nhau, hai nhà nên thống nhất
trước kích cỡ, để khi làm lễ gia tiên không mắc phải những điều sai sót.
Người miền Nam quan niệm, khi thắp đèn cầy (nến) trên bàn thờ như vậy,
hạnh phúc của đôi trẻ cũng sẽ hạnh phúc, ấm áp như ngọn lửa đèn cầy.
 |
| Ở miền Nam, đôi đèn cầy chạm khắc hình long phụng là vật phẩm không thể thiếu mà nhà trai phải chuẩn bị khi tới nhà gái đón dâu. Ảnh: Thái Trung - Pi Studio. |
- Nghi thức: Bố cô dâu hoặc đại diện
nam giới trong họ nhà gái sẽ là người thắp hương, lên đèn trên bàn thờ,
đồng thời cũng là người đọc bài khấn trước tổ tiên. Bài khấn này thường
được các gia đình xin tại chùa. Cô dâu chú rể sẽ làm theo sự hướng dẫn
của cha mẹ hoặc người đại diện. Lễ gia tiên thường diễn ra nhanh chóng
để cô dâu kịp giờ về nhà chồng.
Nghi lễ gia tiên tại họ nhà trai:
Theo đúng nghi lễ truyền thống, trước khi cô dâu lên
đường về nhà chồng, người chủ hôn sẽ đốt hương để xua đuổi những điều
xấu không theo chân đôi uyên ương về nhà. Đoàn đưa dâu của nhà gái và
rước dâu của nhà trai sẽ cùng nhau về nhà trai để trình diện họ hàng, tổ
tiên.
Ở miền Bắc và miền Trung, mẹ cô dâu sẽ không được đưa
con về nhà chồng để tránh nỗi buồn chia cách. Nhưng người miền Nam lại
có suy nghĩ phóng khoáng nên nhiều gia đình không kiêng nể việc mẹ đưa
con gái về nhà chồng. Khi đoàn rước dâu về tới nhà trai, cô dâu chú rể
sẽ tiếp tục làm lễ ra mắt tổ tiên tương tự như nghi lễ tại họ nhà gái.
 |
| Đại diện nam giới trong gia đình sẽ là người châm nến, thắp nhang cho cô dâu chú rể. Ảnh: Serendipity. |
- Thành phần tham gia: Một số gia
đình chỉ có bố mẹ chú rể và đôi uyên ương tham gia vào lễ thắp hương
trên bàn thờ. Tuy nhiên, một số gia đình khác lại sửa soạn một bàn thờ
nhỏ đặt trong phòng khách để tượng trưng cho bàn thờ gia tiên và tất cả
thành phần đoàn đưa, rước dâu đều được chứng kiến nghi lễ này.
- Lễ vật thắp hương: Nhà trai sẽ chuẩn bị sẵn mâm ngũ quả, gà luộc hoặc cầu kỳ hơn, có thể đặt mâm trái cây hình long phụng để bàn thờ thêm đẹp mắt.
- Nghi thức: Bố chú rể hoặc đại diện
nam giới trong họ nhà trai cũng sẽ là người thắp hương, lên đèn trên bàn
thờ và đọc bài khấn báo cáo tổ tiên. Cô dâu chú rể sẽ làm theo sự hướng
dẫn của cha mẹ hoặc người đại diện. Sau khi thắp hương trên bàn thờ tổ
tiên, cô dâu chú rể sẽ cùng cúi lạy bố mẹ chú rể và mời nước các bậc cao
tuổi trong nhà.
Để lễ gia tiên diễn ra suôn sẻ nhất, hai gia đình cần
chuẩn bị các lễ vật chu đáo và sửa soạn, dọn dẹp bàn thờ cũng như hướng
dẫn đôi trẻ thực hiện nghi lễ chỉn chu, trang trọng nhất.
